El aumento demográfico y la falta de vivienda, en el último cuarto del siglo XIX, fueron una constante en las poblaciones de la margen izquierda. El vertiginoso desarrollo industrial originó serias complicaciones higiénicas, sociales, económicas, urbanísticas y, por supuesto, políticas.
A la par que crecían las industrias enclavadas en este área, fueron naciendo nuevas barriadas y modernos núcleos urbanos hasta crear una margen izquierda completamente urbanizada. Pero uno de los males más notables que sufrió Europa, que tuvo relación directa con la falta de viviendas y el hacinamiento de la población, fue el de las enfermedades y pandemias. Así, a finales del XIX, se proclamó de manera popular la máxima de Sol, Aire y Agua, proposición que se tuvo en cuenta a la hora de orientar y construir las nuevas viviendas: bien soleadas, bien aireadas, con buena ventilación, agua corriente, retrete y dormitorios suficientes para la familia. 
Fue algo que se produjo de manera escalonada en todas las zonas industriales. Así, desde comienzos del siglo XX, en toda la margen izquierda se proyectaron viviendas obreras acogidas a las Leyes de Casas Baratas de 1911 y 1921 y se construyeron las casas pensando en los modelos británicos. En Portugalete se formaron dos cooperativas, constituidas por trabajadores de Altos Hornos de Vizcaya, La Naval y Babcock & Wilcox a partir de 1923 para construirse sus viviendas. Ambas emplazadas en Repélega, «Villa Nueva» inauguró las viviendas en 1926 y «El Progreso» en 1931. Ambos conjuntos están incluidos en el Inventario General de Patrimonio Cultural Vasco con la categoría de Conjunto Monumental. Algo más tarde se inauguró, en 1955, el conjunto residencial de la Babcock&Wilcox también ubicado en Repélega, ya construido por «Viviendas de Vizcaya».

Langileen etxebizitzak

XIX. mendearen azken laurdenean, hazkunde demografikoa eta etxebizitza-eskasia etengabeak izan ziren ezkerraldeko populazioetan. Industriak hazkunde izugarria izan zuen, eta horrek askotariko arazoak eragin zituen, hala nola higienikoak, sozialak, ekonomikoak, hirigintzakoak eta, nola ez, politikoak.

Eremu horretako industriak hazi ahala, auzune berriak eta hiriguneak sortu ziren, eta, azkenean, guztiz urbanizatutako ezkerralde bat eratu zen. Baina Europak askotariko gaitzak eta pandemiak jasan behar izan zituen, eta gaitz horrek zuzenean eragin zien etxebizitza-eskasiari eta populazioaren pilaketari. Gauzak horrela, XIX. mendearen amaiera aldera, herritarrek Eguzkia, Airea eta Ura maxima aldarrikatu zuten, eta proposamen hori kontuan hartu zen etxebizitza berriak diseinatzeko eta eraikitzeko orduan: eguzkiak ondo argiztatu behar zituen, ondo aireztatuta egon behar zuten eta txorrotako ura, komuna eta familia osoarentzako nahikoa logela izan.

Industria-eremu guztietan mailaz maila gertatzen joan zen. Hala, XX. mendearen hasieratik, ezkerralde osoan zehar 1911ko eta 1921eko Etxebizitza Merkeen Legeetan babestutako langileentzako etxebizitzak proiektatu ziren, eta bizitokiok eredu britainiarraren arabera eraiki ziren. Portugaleten bi kooperatiba eratu ziren, Bizkaiko Labe Garaietako, La Naval ontziolako ta Babcock & Wilcox lantegiko langilez osatutakoak, 1923tik aurrera beren etxebizitzak eraikitzeko. Biak kokatu ziren Errepelegan. Villa Nueva kooperatibak 1926an inauguratu zituen etxebizitzak, eta El Progreso sozietateak 1931n. Bi multzo horiek Euskal Kultura Ondarearen Inbentario Nagusian jasota daude, eta monumentu-multzo kategoria dute. Geroago, 1955ean, Babcock & Wilcox lantegiaren bizitoki-multzoa ere inauguratu zen. Errepelegan kokatu zen eta Viviendas de Vizcaya sozietateak eraiki zuen.

Leave a comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.